Stapel kon niet tegen zijn verlies

Ex-wetenschapper Diederik Stapel vervalste de data van zijn onderzoeken omdat hij niet tegen zijn verlies kan, zegt hij in een interview met Het Financieele Dagblad (FD). ‘Mijn valkuil was dat ik er slecht tegen kon als onderzoeksresultaten niet klopten met mijn ideeën.’
Door Peter Keizer

Stapel werd in 2011 veroordeeld voor datafraude, toen bleek dat hij allerlei onderzoeksgegevens uit zijn duim had gezogen. De voormalig hoogleraar cognitieve sociale psychologie werkte zes jaar lang aan de RUG, begeleidde hier promovendi en heeft zijn naam onder veel RUG-publicaties staan.

Stapel is blij dat de fraude uiteindelijk aan het licht kwam, zegt hij. ‘Ik ben nu een vrij man, bevrijd van mijn geheimen. Maar de keerzijde is bitter. Het is heel naar om jarenlang door heel veel mensen te worden uitgekotst en van alles te proberen wat nergens toe leidt.’

Prikkels

In mei 2000 werd hij benoemd tot hoogleraar in Groningen, zes jaar later vertrok Stapel naar de Universiteit Tilburg. In zijn Groningse periode paste hij vooral data aan – gegevens die zijn hypothese onderuithaalden, werden geschrapt of aangevuld. Door de commissie Levelt werd vijf jaar geleden vastgesteld dat Stapel bij 55 publicaties had gefraudeerd. Ook waren bij nog enkele tientallen artikelen sterke aanwijzingen voor fraude.

‘Ik leed aan een soort nihilistisch levensgevoel. Ik had steeds meer prikkels nodig om iets te voelen en die zocht ik in mijn werk’, vertelt Stapel in het interview met FD. ‘Het begon met de onderzoeksresultaten wat naar het licht draaien, zodat ze beter zichtbaar werden. Drie onderzoeken komen mooi uit en in een vierde zitten vragen die niet de gewenste uitkomst geven. Dat waren ook domme vragen, denk je dan. Dus rapporteer je die niet. In dat verfraaien van de werkelijkheid ging ik steeds een stapje verder. Ik kan slecht tegen chaos en slecht tegen verliezen. Ik leefde het liefst in een wereld waar alles klopt en mooi gerangschikt is. Maar die wereld bestaat niet.’

Douchen

De ex-wetenschapper wist dat hij verkeerd bezig was, zegt hij. ‘Ik voelde me vies als ik data had veranderd of verzonnen, dan ging ik douchen.’ Hij was niet dag en nacht bezig met het aanpassen of verzinnen van onderzoeksdata, maar fraudeerde ‘misschien eens in de drie maanden een half uur’.

Stapel werd naar eigen zeggen depressief nadat zijn zwendel werd ontdekt. ‘Ik walgde van mezelf en wilde dood. Ik dacht: iedereen is beter af zonder mij. Zoveel mensen die ik pijn had gedaan, mijn gezin, promovendi, studenten, collega’s, dan moet je toch weg?’, zegt hij tegen het FD.

Verzoening

Sinds enkele jaren probeert hij weer voet aan de grond te krijgen. In 2013 startte hij een adviesbureau, ook is hij sindsdien in te huren als taxichauffeur. In september kreeg hij een baan bij de Hogeschool voor Toerisme en Verkeer in Breda, maar werd een week later weer ontslagen na bezwaren van het personeel. Sinds november is hij werkzaam als psycholoog bij verslavingsinstelling Rodersana.

‘Aanvankelijk vond ik alle toorn wel terecht, maar na vijf jaar is het misschien wel wat veel’, zegt Stapel. ‘Niemand hoeft naar me te luisteren of mijn boeken te lezen, maar ik wil leven. In de marge? Graag! Ik hoop dat er in onze maatschappij ruimte is voor verzoening.’

Engels

Abonneer
Laat het weten als er

De spelregels voor reageren: blijf on topic, geen herhalingen, geen URLs, geen haatspraak en beledigingen. / The rules for commenting: stay on topic, don't repeat yourself, no URLs, no hate speech or insults.

guest

0 Reacties
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties