RUG weigert medewerking aan onderzoek naar ‘sloppy science’
Het was de bedoeling dat alle universiteiten en universitaire medische centra zouden meewerken aan de National Survey on Research Integrity (NSRI). Onderzoeksfinancier ZonMW trok er maar liefst 3,8 miljoen en vijf jaar voor uit om uit te zoeken wat er misgaat in het wetenschappelijk onderzoek, maar ook wat wél goed gaat. Alle onderzoekers uit alle wetenschappelijke disciplines zouden dezelfde vragenlijst voorgelegd krijgen, waarna een baseline kon worden vastgesteld.
‘Maar helaas veranderden de universiteiten van gedachten toen we met ons onderzoek begonnen’, zegt hoofdonderzoeker Gowri Gopalakrishna van het Academisch Medisch Centrum Amsterdam.
Volgens woordvoerder Jorien Bakker van de RUG was dat omdat er onder rectoren discussie was over de opzet van het onderzoek. ‘Ook de onderzoeksvraag speelde een rol en de belasting van de onderzoekers’, zegt ze.
Geen mailadressen
Van de 23 onderzoeksinstituten bleken er uiteindelijk maar acht te zijn die de e-mailadressen van hun medewerkers wilden delen en actief opriepen tot deelname. Het onderzoek heeft ernstig te lijden onder deze houding. ‘We moesten mailadressen scrapen uit openbare bronnen, zoals universiteitswebsites en PubMed’, vertelt Gopalakrishna. ‘Dus omdat we een vervuilde database hebben, bereiken we misschien niet iedereen. Dat kostte ons veel tijd, maar de respons is ook heel slecht, maar 8 of 9 procent. Mensen openen de mail niet eens.’
Gopalakrishna vreest dat de mail, afkomstig van TNS NIPO, mogelijk overkomt als een soort phishingmail. Een andere reden voor de lage respons kan zijn dat onderzoekers overspoeld worden door wetenschappelijke tijdschriften die hun aandacht proberen te trekken. Daardoor komt het onderzoek in gevaar: ze heeft namelijk een respons nodig van 25 procent.
Vies woord
‘Ik ben heel erg teleurgesteld’, zegt ze. ‘We boden de universiteiten de mogelijkheid om naar de studies en de vragen te kijken en feedback te geven. We wilden binnen het redelijke best proberen het een en ander aan te passen. Maar ze wilden er niet eens naar kijken.’
Ze vreest dat ‘integriteit’ een vies woord is geworden, waar universiteiten zich liever verre van houden. ‘En dat is heel jammer. Het is ook de reden dat we deze studie doen. We wilden dat het een normaal onderwerp werd om over te praten, geen taboe meer.’
Het feit dat tweederde van de instellingen niet meedoet aan het onderzoek, beschouwt ze als een helder signaal dat zij vrezen dat ‘er iets slechts uit zal komen.’ ‘Maar we moeten openlijk over dit soort dingen kunnen praten, zonder daarvoor gestraft te worden’
Oproep
Ineke Wessel van de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen, voorstander van open science, riep de universiteit op Twitter op om alsnog medewerking te verlenen. ‘Waarom niet?’ vraagt ze. ‘Enorm belangrijk! Collega’s, doe alsjeblieft mee. Anonimiteit gegarandeerd.’
‘Het doel is erg ambitieus’, zegt ze. ‘Zo’n landelijk onderzoek onder alle disciplines, dat is uniek.’
Als de universiteit meedoet, geeft ze ook een signaal af dat ze het zelf belangrijk vindt, zegt Wessel. ‘Ik begreep dat universiteiten niet meedoen omdat mensen survey-moe zouden worden. Maar dat is tekenend. Dan geef je dus aan dat je dit minder belangrijk vindt dan dat andere.’
Heel gek vindt ze dat niet. De universiteiten zijn immers deel van het systeem. ‘Universiteiten willen de top zijn in de rankings, Nobelprijzen en prestigieuze grants. Maar dat is onderdeel van een systeem dat op de schop moet. Dus natuurlijk ga je dat zelf niet promoten.’
Grijs gebied
Zijzelf ziet nog altijd veel sloppy science – ook wel slodderwetenschap genoemd – om zich heen. Maar hoe groot het probleem is en waar het precies speelt, dat weten we niet. En dat is niet goed voor de wetenschap. ‘De kwestie Stapel was duidelijk’, zegt ze. ‘Jokken mag niet. Maar er is een grijs gebied waar mensen zich vaak niet van bewust zijn. Mensen wéten niet eens dat ze niet helemaal koosjer met data omgaan, bijvoorbeeld. En dat moet veranderen.’
Toch nog meedoen? Check je e-mail voor een mail van onderzoeksleider Lex Bouter, met als afzender TNS NIPO. Dat is de uitnodiging voor de National Survey on Research Integrity.