Studenten

Braziliaanse studenten vrezen de toekomst

‘We worden met uitsterven bedreigd’

Een wetenschappelijke carrière opbouwen? Braziliaanse studenten en onderzoekers aan de RUG zien dat in hun eigen land niet meer gebeuren. De regering-Bolsonaro heeft ingrijpend gekort op de financiering van onderwijs en onderzoek.
Tekst en foto’s Felipe Silva / Vertaling Saskia Jonker / Foto boven  Neil Palmer/CIAT

Dat het Amazoneregenwoud in brand staat, weet je waarschijnlijk wel; het haalde wereldwijd de krantenkoppen. Bomen, dieren en inheemse culturen gaan verloren.  Maar er is nog een andere groep in Brazilië die klappen krijgt, waar je waarschijnlijk niets over hebt gehoord: wetenschappers. Door recente ingrijpende kortingen op het onderwijsbudget vrezen Braziliaanse studenten in Groningen dat ook zij een bedreigde soort worden.

Wetenschappers in Brazilië zeggen vaak dat ze geen onderzoekers zijn, maar illusionisten. Hun projecten werden altijd al karig bedeeld met geld, dus moeten studenten en wetenschappers creatief zijn en leren hoe ze van vrijwel niets toch iets kunnen maken.

‘Hier is het een andere wereld’, zegt Dominique Ramos (23). Zij kwam in september naar Groningen om aan een master Medical and Pharmaceutical Drug Innovation te beginnen. Ze verzucht dat het in Nederland ondenkbaar is dat studenten hun eigen latex handschoenen en veiligheidsspullen moeten kopen. Wegwerpartikelen wassen om ze te kunnen hergebruiken? Een plekje moeten bevechten in een volgepakt laboratorium? In Brazilië is het heel normaal.

Getalenteerde Braziliaanse studenten gaan daarom vaak naar het buitenland, zodat ze zich niet zo’n zorgen hoeven te maken om geld. In de negen maanden dat Jair Bolsonaro nu president is, is de situatie voor studenten in Brazilië alleen maar verslechterd. Daarom vragen Brazilianen aan de RUG zich af of ze hier moeten blijven om hun wetenschappelijke carrière voort te zetten.

Geen toekomst

Het overgrote deel van het geld dat naar de Braziliaanse wetenschap gaat – inclusief master- en PhD-trajecten – komt uit publieke studiebeurzen. Maar twee weken geleden kondigde CAPES, de overheidsorganisatie die in Brazilië onderwijsgelden toewijst, aan dat er volgend jaar meer dan 5600 beurzen worden geschrapt. Na hevige protesten werd het besluit voor 3182 beurzen teruggedraaid.

Esdras Raposo (23)

Desondanks heeft de Braziliaanse nationale raad voor wetenschappelijke en technologische ontwikkeling (CNPq) aangekondigd dat het waarschijnlijk binnenkort stopt met de uitbetaling van beurzen. Daardoor weten zo’n tachtigduizend promovendi en masterstudenten niet of ze na september nog geld krijgen.

Zij zullen moeten kiezen: gratis werken of er de brui aan geven. Om het nog erger te maken, laten de voorwaarden van hun beurscontract geen ruimte om een bijbaan te vinden en zo de eindjes aan elkaar te knopen.

Corruptieschandaal

Woensdag ontving het Braziliaanse congres een aanvraag voor aanvullende fondsen voor het studiebeursprogramma van 250 miljoen Braziliaanse real. Het gaat om geld dat teruggehaald is in het corruptieschandaal met de nationale oliemaatschappij Petrobas.

Als het verzoek wordt goedgekeurd, zou het geld de gaten tot het einde van het jaar dichten. Voor volgend jaar wordt het onderzoeksbudget echter met 87 procent gekort, waardoor Braziliaanse wetenschappers nog steeds moeten leven met financiële onzekerheid.

‘Het is gewoon niet eerlijk’, zegt Esdras Raposo (23), die het eerste jaar van de master Clinical and Psychosocial Epidemiology volgt. Hij prijst zich gelukkig dat hij zijn vaderland heeft kunnen verlaten. ‘Thuis ken ik veel studenten die net zo gekwalificeerd zijn als ik, maar die door deze bezuinigingen geen master of doctor kunnen worden.’

Verscheurd

Voorlopig wil Raposo hier blijven, waar de situatie stabieler is. Promovenda Juliana Vilacha, die sinds 2016 in Groningen is, is het met hem eens: ‘Wat voor problemen er ook zijn in Brazilië, ik heb hier een stabiele baan. Ik zal mijn beurs niet halverwege mijn traject kwijtraken.’

Vilacha ontwikkelt computersimulaties om de beste medicijnen te vinden voor longkankerpatiënten. Ze voelt zich vaak machteloos omdat ze niets aan de situatie van haar collega-wetenschappers thuis kan doen. ‘De afstand tussen mij en mijn land beperkt me. Ik heb hier niet de middelen om de mensen daar te helpen.’

Erika Machado (28)

Een andere promovenda, Erika Machado (28), voelt zich ook verscheurd tussen Groningen en Brazilië. Ze is net begonnen met een nieuw project: het ontwikkelen van een kunstmatige alvleesklier die onder de huid geplaatst wordt en daar insuline produceert. Het kan mogelijk de dagelijkse insuline-injecties voor diabetespatiënten vervangen.

Ze is enthousiast over deze nieuwe stap in haar carrière en heeft een duidelijk doel voor ogen. Maar ze voelt ook continu de druk om terug naar huis te keren en haar land te helpen.

‘Ouders, professoren, vrienden… iedereen zegt: “Je bent zo slim, zo goed voorbereid, je zult hier heel nuttig werk doen. De toekomst van het land hangt af van mensen zoals jij”. Maar als je weet dat je ergens goed in bent, wil je dat ook najagen. In Brazilië kan ik niet het beste uit mezelf halen. Ik kan het land niet op mijn rug dragen.’

Noodzakelijk

Niet alle Braziliaanse studenten maken zich zorgen. Masterstudent Itamar Dias (34), een uitgesproken aanhanger van Bolsonaro, vindt de zorgen rond de kortingen overdreven. Hij zegt dat de bezuinigingen – hoewel ergens wel te betreuren – noodzakelijk, tijdelijk en op de lange duur goed voor het land zijn. Hij vertrouwt erop dat het de huidige regering zal lukken om ergens geld vandaan te halen en dat terug te stoppen in onderwijsbeurzen.

‘We zitten al zes jaar in een recessie’, zegt hij. ‘Dit is een puur economische beslissing. Ik denk niet dat de wetenschap in Brazilië bedreigd wordt. Er is geen politieke reden voor deze bezuinigingen die op een of andere ideologische manier een bedreiging voor de wetenschap vormt.’

Geen relevant onderzoek

Hij benadrukt dat een aanzienlijk deel van het beurzengeld niet eens bedoeld was voor de natuurwetenschappen, maar juist voor letteren en geesteswetenschappen. ‘Gebieden die toch geen relevant onderzoek opleveren.’

Fernando Batista (29)

Uiteindelijk zullen zowel de economie als de natuurwetenschappen zich herstellen, denkt Dias. Hij is van plan om zijn promotieonderzoek in het buitenland af te ronden en daarna naar Brazilië terug te keren.

Daar wil hij professor worden en zijn eigen laboratorium runnen. Het zal lastig zijn om de middelen te vinden, geeft hij toe. Maar in de staat waar Dias vandaan komt, Rondonia, is hij waarschijnlijk de eerste promovendus in de biologie. En dat is goed voor zijn kansen op subsidie. ‘Ik ben afgestudeerd in de VS en daar heb ik wel wat geleerd over hoe je subsidies binnenhaalt. Ik maak me geen zorgen.’

Geen tijd meer

Zelfs als Dias’ vergezicht klopt en de situatie op lange termijn inderdaad verbetert, zal dat te laat zijn voor Fernando Batista (29). Hij keert deze maand nog terug naar Brazilië.

Batista deed vier jaar lang onderzoek in het UMCG naar 3D-structuren van proteïnen, met als doel om nieuwe medicijnen tegen malaria te ontwikkelen. Zodra zijn promotie was afgerond, stortten hij en zijn supervisor zich op het binnenhalen van een onderzoekssubsidie waarmee hij ten minste nog een jaar in Groningen zou kunnen blijven. ‘Helaas is dat niet gelukt.’

Dus stapt hij straks op het vliegtuig naar Sao Paulo. Daar heeft hij een post-docpositie weten te bemachtigen, hoewel de financiering daarvan niet gegarandeerd is. ‘Ik ga terug omdat ik geen keus heb. Ik weet niet hoe lang ik het project draaiende kan houden.’

In de tussentijd is Batista vastbesloten om elke truc in zijn goocheldoos te gebruiken om weer naar de RUG terug te komen.

Engels

Abonneer
Laat het weten als er

De spelregels voor reageren: blijf on topic, geen herhalingen, geen URLs, geen haatspraak en beledigingen. / The rules for commenting: stay on topic, don't repeat yourself, no URLs, no hate speech or insults.

guest

0 Reacties
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties