Verslaafd aan cryptomunten
Nu maar hopen dat ze niet crashen
Zijn eerste investering werd een ramp.
Hamish Mardell, student technische planologie, had een paar honderd euro in cryptovaluta gestoken. Hij had de verhalen gehoord over mensen die makkelijk rijk werden en dacht dat het wel fijn zou zijn om zijn studielening af te betalen.
Maar toen raakte hij de sleutel van zijn wallet kwijt, zoals cryptorekeningen worden genoemd. En nu is het geld weg. Of nou ja, soort van, want hij kan de waarde van zijn munten nog steeds bekijken. Hij kan zien dat ze nu 2500 euro waard zijn, maar hij kan niet bij het geld omdat hij zijn authenticatiecode niet heeft. En omdat dit geen bank is en de gebruikers hun eigen rekeningen beheren, is er niemand bij wie hij zich kan beklagen en niemand die hem kan helpen.
Dat weerhield hem er overigens niet van om opnieuw te beginnen met een nieuwe wallet. Hij heeft het grootste deel van zijn spaargeld geïnvesteerd, ‘een aardig bedrag dat ik van een vorige baan heb overgehouden’. ‘Ik steek er alleen geld in waarvan ik me het écht kan veroorloven het kwijt te raken’, zegt hij. En nu? ‘Mijn eerste investering is nu 35 keer zoveel waard.’
Gokken
Student internationaal en Europees recht Preslav Tanchev wilde ook wel een graantje meepikken. Hij begon met investeren in cryptomunten zodra hij achttien werd – hij had zich er al sinds zijn twaalfde in verdiept.
Ik heb geen idee wat ik doe, dat weet niemand
En architectuurstudent Tsjerk Wicherink kocht munten nadat zijn huisgenoot hem enthousiast had gemaakt. ‘Ik heb geen idee wat ik doe’, zegt hij. ‘Dat weet niemand. Het is een gok en een behoorlijk groot risico. Maar mijn nieuwsgierigheid won het van mijn twijfels.’ Nu doet zijn hele huis mee, op één huisgenoot na.
Een groeiend aantal mensen investeert in cryptovaluta in de hoop snel rijk te worden. Maar hoogleraar financiële systemen Bert Scholtens van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde heeft zijn twijfels over de waarde ervan.
‘Als de hebzucht toeslaat kan het, net als bij gokken, een verslaving worden’, zegt hij. ‘Het is een aantrekkelijk idee dat het geld voor het grijpen ligt en mensen zijn inhalig. Maar deze munten zijn enorm onstabiel en niet erg liquide. Het zijn speculatieobjecten en dat maakt ze ongeschikt als munt.’
Verslavend
Tsjerk bevestigt dat het verslavend is. ‘Ik heb een app die ik tien tot twintig keer per dag check’, zegt hij. Ook Hamish keek in het begin elk uur op zijn telefoon om te zien hoe zijn munten het deden. ‘Ik heb nog nooit activa gekocht die zo snel in waarde stegen. Het voelt als een een soort gekte. Iedereen vindt dat hij geniaal is.’
Dat is ook de ervaring van student internationale betrekkingen Son Vu. ‘Als je alle grafieken groen ziet worden, voel je je euforisch.’
De markt kan instorten en herstelt misschien nooit meer
Crypto-enthousiastelingen vinden elkaar in groepen op Reddit en Facebook of op Twitter, waar ze strategieën bespreken en elkaar opzwepen. Critici vergelijken cryptovaluta met een piramidespel, waarbij investeerders anderen proberen te overtuigen om ook hun geld in te leggen, zodat ze daar zelf van kunnen profiteren. ‘Studenten die geld investeren moeten zich bewust worden van de risico’s’, beklemtoont Scholtens. ‘Investeren in cryptomunten is niet een eenvoudige manier om rijk te worden.’
Maar deze studenten vinden het dat risico wel waard. Tsjerk zag zijn munten in twee maanden tijd van 170 euro naar 280 euro stijgen. Hamish vertelt met smaak over de duizend euro die hij in dogecoin stak, vlak voor een tentamen. Toen hij twee uur later weer naar buiten kwam, ontdekte hij dat de waarde ervan verdubbeld was.
Preslav heeft ook meegemaakt hoe snel de waarde van de munten kan stijgen. ‘Ik investeerde in een munt die nog niet zo bekend was. Toen was ie twee of drie cent per stuk waard. De volgende ochtend was dat vijftien cent.’
Werk
Je moet er alleen wel werk in steken, zeggen ze. ‘Soms zie ik mensen die geen idee hebben wat ze aan het doen zijn’, zegt Son. ‘Als je er serieus mee aan de slag wilt, moet je je eerst inlezen.’
Hamish begon bijna terloops aan zijn avontuur. ‘Er was een documentaire op tv en ik was te lui om te zappen. Na een uur dacht ik wel ongeveer te snappen hoe het werkt. En vanaf toen ben ik er mee verder gegaan.’
Het kostte hem drie maanden om bekend te worden met de manier waarop cryptovaluta werken en de terminologie die gebruikt wordt. ‘Ik heb uren besteed aan het lezen van wetenschappelijke papers om uit te vinden hoe het nou echt werkt.’ En hoe meer hij te weten kwam, hoe sterker hij ervan overtuigd raakte dat dit de toekomst van het geldwezen is. ‘Ik denk dat het met “echt” geld slecht zal gaan. De geschiedenis heeft aangetoond dat geld bijdrukken tijdens een recessie niet noodzakelijkerwijs werkt.’
Fouten
Son is eerlijk over de fouten die hij met cryptovaluta heeft gemaakt. ‘Ik kocht wat dogecoin voor acht cent per stuk en toen daalden ze naar vijf cent. Ik besloot met verlies te verkopen, maar drie weken later waren ze vier keer zoveel waard. Ik voelde me toen erg stom dat ik niet meer geduld had gehad.’
Nu is HODL zijn strategie, een populair acroniem voor ‘hold on for dear life’, oftewel: klamp je vast alsof je leven ervan af hangt. ‘Ik wed op munten waarvan ik geloof dat ze het op de lange termijn goed zullen doen en ik hoop dat ik daarbij niet te veel geld verlies. Het duurt misschien best een tijd voor ik veel winst ga maken, maar ik probeer voorzichtig te zijn’, zegt Son. ‘Het draait allemaal om geduld.’
Ik heb nog nooit zo snel geld zien verdwijnen
Hij verwacht geen miljonair te worden, ‘tenminste niet volgend jaar’, omdat hij weet dat dit soort investeringen een grote gok zijn. ‘Je kunt enorm rijk worden, maar er is ook een grote kans dat je je geld kwijtraakt. Het zijn twee zijden van dezelfde munt.’
‘De markt kan compleet instorten en zich misschien nooit meer herstellen’, beaamt Tsjerk. ‘Het lijkt een makkelijke manier om geld te verdienen, maar je moet er wel bij blijven. Je kunt het nieuws volgen, maar je kunt niet veel doen om een crash aan te zien komen. Als we het weten, is het al te laat.’
Opgelicht
En dan is er nog het risico dat je opgelicht wordt. Blockchaintechnologie zorgt ervoor dat transacties transparant zijn en herleidbaar, maar niemand weerhoudt je ervan een nepprofiel aan te maken. ‘Er zijn opzetjes geweest waarbij de mensen die een cryptomunt creëerden er met het geld van de investeerders vandoor zijn gegaan’, zegt Son.
Hij heeft geleerd om sceptisch te zijn doordat hij zelf het slachtoffer werd van een zogeheten pump and dump scheme – hij wil liever niet kwijt hoeveel dat hem heeft gekost. ‘Mensen zaten die munt op te hemelen in een Telegramgroep. Ze kochten hem voor heel weinig en overtuigden ons er daarna allemaal van om hem ook te kopen voor de prijs van dat moment. Ze hielden ons voor dat we enorme winst zouden maken’, zegt Son.
Maar dat gebeurde niet. ‘Ik heb nog nooit zo snel geld zien verdwijnen, het duurde echt maar een paar seconden. Toen die lui hun munten eenmaal verkocht hadden, zou de prijs nooit meer naar zijn oorspronkelijke waarde gaan.’
Toch zijn de voordelen groter dan de nadelen, zeggen ze allemaal. Volgens Hamish gaf crypto hem een doel tijdens de pandemie. ‘Ik wil geen snelle auto’s; ik wil gewoon sparen voor een aanbetaling op een huis.’
Wat zijn cryptovaluta?
Cryptovaluta zijn digitaal geld dat door middel van cryptografie beveiligd wordt. Het zijn in feite computerprogramma’s. De munten die bedrijven uitgeven heten tokens. Ze kunnen online ingewisseld worden voor goederen en diensten, maar ze worden vooral gebruikt om mee te speculeren.
Het idee erachter is dat een gedecentraliseerd systeem zonder banken en regeringen veiliger en stabieler is. De gebruikers hebben samen de controle. De blockchaintechnologie die achter de meeste cryptovaluta zit wordt als enorm veilig beschouwd, omdat activa over een wereldwijd register worden verdeeld en niet op maar één plek worden opgeslagen.
Netwerken van gespecialiseerde computers genereren nieuwe tokens, geven die uit en verifiëren transacties. Dat proces heet mining en er is veel kritiek op, omdat het niet milieuvriendelijk is.
‘Het vraagt een enorme hoeveelheid energie’, zegt Bert Scholtens. ‘Eén transactie in bitcoin kost naar schatting 750 kilowatt, een hoeveelheid die gelijk staat aan twee maanden elektriciteit voor een gemiddeld Nederlands huishouden. En veel miners werken in landen met problematische regelgeving, waar energie wordt geproduceerd uit vuile bronnen.’