Meepraten in een vreemde taal

Stephen Milder, universitair docent bij Europese talen en culturen, spreekt geen Nederlands. Hij verstaat het goed genoeg om zitting te nemen in de personeelsfractie van de letterenfaculteitsraad. Maar als hij tijdens een vergadering zelf iets wil zeggen, doet hij dat in het Engels, om vervolgens in het Nederlands antwoord te krijgen.

‘Ik snap op zich dat op een Nederlandse universiteit in het Nederlands vergaderd wordt’, zegt Milder erover. ‘Maar voor mij is het moeilijk te volgen. Zeker als er geen documenten bij zijn.’

Letteren is niet de enige faculteit die worstelt met de voertaal in de medezeggenschap, blijkt uit een rondgang van de UK langs de faculteitsraden. Ook rechtsgeleerdheid, gedrags- en maatschappijwetenschappen (GMW) en medische wetenschappen vergaderen in het Nederlands, terwijl niet alle raadsleden de taal spreken.

Uitdaging

‘Het kan best een uitdaging zijn om aan de discussie deel te nemen terwijl iedereen Nederlands spreekt’, vindt Nathalie Weissenberger van studentenfractie TBR in de rechtenraad. Wel is ze blij met de oplossing die rechten voor haar bedacht: realtimevertaling, via Google Docs.

Niet iedereen kan zich genuanceerd uitdrukken in het Engels

‘Er typt iemand in het Engels mee en dat krijgt Nathalie meteen te zien’, legt voorzitter Michiel Duchateau uit. ‘Dat kost een beetje tijd. Daarom geef ik Nathalie de ruimte soms wat later te reageren of ergens op terug te komen. Soms vraag ik ook of het goed gaat, of ze het kan volgen.’

Het simultaan vertalen met Google Docs wordt meer toegepast: in de universiteitsraad gebeurt het al een tijd. GMW voert het ook in. ‘Wij hebben sinds dit jaar een internationale fractie’, vertelt Elkan Akyurek van de GMW-raad. ‘De leden zijn het Nederlands niet geheel machtig. Dat is wennen.’

En zoeken: want hoe zorg je dat iedereen mee kan doen? ‘Er is best bereidwilligheid, maar lang niet iedereen kan zich genuanceerd uitdrukken in het Engels’, stelt Akyurek. De voertaal blijft bij GMW dus Nederlands. In oktober suggereerde het faculteitsbestuur nog dat internationals wel door hun Nederlandse collega’s konden worden bijgepraat, maar in de december maakte vicedecaan Greetje van der Werf bekend dat ook daar een vertaler komt.

Voorbeeldfunctie

Andere faculteiten kiezen wel voor de overstap naar het Engels. De Faculty of Science and Engineering (FSE) bijvoorbeeld, en economie en bedrijfskunde (FEB). ‘Er zit een aantal internationals in de raad. Maar zelfs als dat nu nog niet zo was, moet de voertaal geen belemmering zijn voor toetreding’, licht raadsvoorzitter Robbert Maseland toe. ‘Vergaderingen zijn openbaar en zouden ook door internationals gevolgd moeten kunnen worden. Daarnaast vind ik persoonlijk dat de faculteitsraad een voorbeeldfunctie heeft op dit terrein.’

Toch vindt lang niet iedereen dat de medezeggenschap all English zou moeten zijn. Zelfs rechtenstudente Weissenberger niet: ‘Ik denk dat het onredelijk is, en onpraktisch, om van alle leden van de raad en het bestuur te vragen dat ze alleen maar Engels spreken.’

Duchateau, van rechten, zegt: ‘Het spreekt niet vanzelf dat de discussie op peil blijft als iemand niet zijn moedertaal spreekt.’ Akyurek deelt zijn mening: ‘Het zou een verarming van de taal betekenen.’

Mengelmoesje

Sommige faculteiten streven niet naar één taal, maar houden een pragmatisch mengelmoesje aan. Godgeleerdheid en godsdienstwetenschap (GGW) is zo’n faculteit. Besprekingen van de faculteitsraad alleen, die niet officieel genotuleerd worden, zijn in het Engels. Besprekingen met het faculteitsbestuur, die goed gevolgd en verslagen moeten kunnen worden door de notulist, zijn in de regel Nederlandstalig. ‘En als iemand iets niet begrijpt, kan het natuurlijk in het Engels verduidelijkt worden’, zegt raadslid Charissa Caron.

Eén woordje in een beleidsstuk kan nogal een verschil maken

En dan is er nog de papierwinkel: de memo’s, notities, plannen, cijfers en andere stukken waarover de raadsleden een onderbouwde mening moeten hebben – en soms belangrijke beslissingen moeten nemen. Stukken die bovendien openbaar zijn. Wat de raden daarmee doen, wordt lang niet altijd bepaald door de voertaal tijdens vergaderingen.

Zo vergadert ruimtelijke wetenschappen in het Nederlands, omdat er geen internationals in de raad zitten. Raadsstukken en notulen zijn echter in het Engels. ‘Wat er tijdens een vergadering besproken wordt, moet voor iedereen toegankelijk zijn’, vindt voorzitter Gerd Weitkamp.

Afgehaakt

Ook FEB stelt zijn stukken in het Engels op. Bij het merendeel van de faculteiten, waaronder letteren en rechten, komt zowel Engels als Nederlands voor. Maar bij FSE, waar Engels de mondelinge voertaal is, is het Nederlands juist leidend voor officiële stukken. Om juridische redenen, verklaart voorzitter Mark van de Marel. ‘Eén woordje in een beleidsstuk kan nogal een verschil maken, en dat is lastig als je geen native speaker bent.’ Wel vertaalt FSE de raadsstukken in het Engels.

Als het aan raadsvicevoorzitter Julian Bushof (letteren) ligt, gaat zijn faculteit daar ook zo snel mogelijk toe over. Bij zijn eigen fractie, Letteren Vooruit, zijn een aantal potentiële leden afgehaakt vanwege de taalbarrière. ‘En voor de internationals in de personeelsfractie lijkt het ook best lastig te zijn om alle stukken te begrijpen.’

Maar dat vertalen zou moeten worden gedaan door het Talencentrum van de RUG, en dat kost geld. Maar, vinden inmiddels ook de raadsleden, het is tijd dat ook letteren die kosten maar eens gaat maken. ‘Het heeft immers echt grote meerwaarde’, zegt Bushof. ‘De bal ligt nu bij het bestuur.’

Engels