Het kan ook zonder grote podia
De ziel moet terug in de Nacht
Ooit stond Junkie XL op de Vismarkt tijdens de Nacht van Kunst en Wetenschap. Vijftienduizend mensen bevolkten de binnenstad en er stonden rijen voor vrijwel alle evenementen die samen het slotstuk vormden van de festiviteiten rond het 395-jarig bestaan van de RUG.
De UB organiseerde een spooktocht in zijn gewelven, jonge theatermakers traden op in de bibliotheek, er waren debatten met wetenschappers, de gierende gitaren van jonge bandjes klonken in de Senaatskamer van het Academiegebouw. Allemaal gratis.
De aanraders van Bram Douwes
‘Ik zou naar Tim Hofman gaan. Zijn programma BOOS gaat precies over een inclusieve maatschappij.’
Ook Blanks, de artiestennaam van Simon de Wit, is een aanrader. Blanks is een getalenteerde Groninger met een eigen YouTubekanaal waar hij een one-hour challenge doet. ‘Van een synthpop maakt hij bijvoorbeeld een rapliedje, van een rap maakt hij een eighties song. Dat scoort ontzettend goed. Hij zou zo maar eens the next big thing kunnen zijn!’
‘Volgend jaar weer’, riep toenmalig rector magnificus Frans Zwarts enthousiast.
Maar zes jaar later was het afgelopen. De laatste Nacht – die van 2016 – trok nog maar drieduizend bezoekers: minder dan er die eerste keer alleen al bij het Groninger Museum naar binnen dromden.
Stabiliteit
‘Vanaf 2013 begon het eigenlijk al ingewikkelde politiek te worden’, vertelt de organisator van die eerste edities, Bianca Pander. ‘Doordat er steeds wisselende penvoerders waren die toch ook wel hun eigen stempel wilden drukken, en een deel van het organisatieteam eruit werd gegooid, werd de ziel eigenlijk een beetje uit het evenement gehaald.’
Volgens haar is stabiliteit essentieel. ‘Elk jaar from scratch beginnen is onbegonnen werk.’
Maar nu?
Nu is de Nacht terug. Thema: All Inclusive. Headliners? Roxeanne Hazes en Tim Hofman. Ook Greg Shapiro treedt op en Claire Gargard. Mensen krijgen de kans om de Bottenzolder van de archeologen te bezoeken en Milou Deelen vertelt over seksisme bij studentenverenigingen.
En toch voelt het… anders.
Het is meer dan vermaak
Een podium op de Vismarkt is geen mogelijkheid meer. ‘Heel simpel, da’s onbetaalbaar’, zegt programmeur Bram Douwes van de Nacht. Maar belangrijker: dat is niet de essentie van het festival.
‘Het is meer dan vermaak’, legt Douwes uit. ‘Mensen gingen eerder misschien naar de Vismarkt, bleven daar de hele avond staan en gingen weer naar huis. Maar wat heb je dan over de universiteit, de Hanzehogeschool of het UMCG geleerd? Het idee van dit festival is dat je daar iets mee doet. Anders is het gewoon een muziekfestival.’
De Nacht moet volgens hem gaan over de relatie tussen kunst en wetenschap en hoe de RUG zich presenteert aan het publiek. En dus is de invulling gerichter geworden. Er is plaats voor drieduizend mensen, geen vijftienduizend. ‘We willen dat mensen in gesprek gaan. Het zal geen “zenden” worden.’ Elke lezing heeft een Q&A en hier en daar zelfs een doventolk.’
Laagdrempelig
Bianca Pander begrijpt dat. Zo’n grootse opzet als in ‘haar’ tijd is lastiger geworden. ‘Het is maar net waar je voor kiest. Sinds 2009 zijn live optredens ook veel duurder geworden. Wij kregen toen nog wel wat voor elkaar via programmeurs van verschillende poppodia, maar er zijn tegenwoordig zoveel meer festivals dat de prijs veel hoger is.’
De ‘nieuwe’ Nacht focust daarom sterk op de ontmoeting tussen kunst en wetenschap, waar iedereen op een laagdrempelige manier bij wordt betrokken. ‘We hebben bewust voor Roxeanne Hazes gekozen, want op muziekgebied is Roxeanne de ultieme vrouwelijke headliner’, vertelt Douwes. ‘En Tim Hofman hebben we uitgenodigd om met hem te praten over de programma’s die hij maakt, die allemaal te maken hebben met een inclusieve samenleving. Maar wel weer op een manier waarop je jongeren erbij kan trekken.’
Als je geen grote namen hebt moet je veel aan marketing doen
Het thema is immers inclusiviteit en het moet een inclusief feest worden. ‘We willen uit onze universitaire bubbel’, zegt Douwes. ‘Mensen die niet snel in het Academiegebouw komen, moeten die avond dus juist het Academiegebouw in. We kunnen wel zeggen “kom maar gewoon”, maar je moet het mensen wel makkelijk maken’, legt Douwes uit. ‘Er komt ook een onderdeel over de aardbevingsproblematiek. Gaswinning voor dummies. Een ver-van-je-bedshow voor studenten, dus een mooie kans om daar juist heen te gaan.’
De aanraders van Bianca Pander
Bianca Pander is niet meer betrokken bij de organisatie van de Nacht, maar is nog altijd festivalorganisator. Na een blik op het programma heeft ze wel wat aanraders. ‘Dansgroep Random Collision heeft vaker bij de Nacht prachtige voorstellingenexperimenten gemaakt met dansers en wetenschappers’, laat ze weten.
Daarnaast vindt ze Saman Amini een goede tip. ‘Heel tof dat Saman geboekt is, sluit supergoed aan bij het thema. Hij heeft twee jaar geleden bij ons op Welcome to The Village opgetreden. Hij maakt prachtig, confronterend, persoonlijk en muzikaal theater over zijn eigen struggles als nieuwkomer in Nederland.’
Goede marketing gaat wel van groot belang zijn om al die mensen ook echt te trekken. Junkie XL uit 2009 of The Opposites uit 2010 trokken hun eigen publiek wel.
‘Maar heb je geen grote namen, dan moet je veel aan marketing doen en zijn ook de partners belangrijk’, zegt Pander. Haar vrijwilligers zochten in die eerste jaren al weken van tevoren samenwerking met tientallen partners. Ze blogden, Facebookten, twitterden.
Nu moet de klus geklaard worden met Instagram, een postercampagne in de stad en veel contact met de media. ‘Ik moet zeggen dat ik daar zeer ontspannen over ben, als ik zie hoe goed dat gaat’, zegt Douwes.
Want het oude enthousiasme is er wel. ‘Als we kijken naar alle mensen die meehelpen, naar alle artiesten en naar alle bezoekers, dan is er gewoon heel veel animo voor. Mensen vinden het écht heel erg leuk en belangrijk.’
Reboot
Stiekem hoopt hij dat deze Nacht een reboot kan worden voor het festival. Maar in welke vorm, dat weet hij nog niet. ‘Bij alle partijen is er echt de ambitie om er weer gewoon een jaarlijks ding van te maken’, zegt hij. ‘Maar dat moet wel bij de tijd passen. Hoe studenten bezig zijn, hoe mensen tegen de universiteit aankijken is heel erg veranderd. Je kunt niet elk jaar een soort copy paste toepassen.’
Pander hoopt met hem mee. ‘De Nacht’, zegt ze, ‘is een hele mooie kans om aan de rest van Groningen te laten zien wat je allemaal doet. En wat je allemaal doet; welk wetenschappelijk, muzikaal en theatraal talent je in huis hebt.’
Haar advies aan Douwes en consorten: ‘Ga gewoon langzaam bouwen. En investeer er ook echt in als universiteit. Als je het doet, moet je het goed doen. Zo’n festival organiseren in een binnenstad kost gewoon geld. Punt.’