Vechten met je scriptie

Vorig jaar februari was het dieptepunt. Met nauwelijks een letter op papier, volledig verdwenen motivatie en een ‘nogal directe’ begeleidster zag studente journalistiek Lisanne Wieringa het niet meer zitten. Ze meldde zich bij een ondersteuningsgroep die haar moest helpen met de scriptie waar ze nu al een jaar mee worstelde.

Eenmaal daar ontdekte ze echter dat het nog veel erger kon. ‘Een andere jongen was vastgelopen tijdens de beginfase. Hij moest op Texel een enquête houden, maar vond het zo eng om op mensen af te stappen dat hij drie dagen in zijn hotelkamer bleef. Dan viel het bij mij allemaal reuze mee.’

Het schrijven van een scriptie verloopt zelden probleemloos. Veel studenten lopen met de haven in zicht toch vast op de grote afsluiter. Problemen variëren van een conflict met de begeleider tot gebrek aan zelfdiscipline, of een overmaat aan onderzoeksmateriaal. Gevolg is vertraging, soms van jaren.

Moedeloos

Ook voor Lisanne begon de ellende pas toen haar scriptievoorstel – een onderzoek naar mediabeeldvorming in de zaak Lucia de B. – in april 2016 werd goedgekeurd. ‘Omdat ik geen vakken meer had, had ik geen concrete verplichtingen. Het kwam nu echt op mijzelf aan. Niemand kijkt mee als je ’s ochtends moedeloos je laptop weer openklapt.’

Zo leeg als de pagina’s in Word bleven, des te voller stond haar browser met Facebook- en nieuwstabbladen. ‘Voor m’n gevoel deed ik best veel op een dag, maar als ik ’s avonds de balans opmaakte viel het toch tegen.’

En dan was er nog de begeleidster. ‘Tijdens de eerste afspraak was het commentaar meteen negatief, ze was niet bepaald van de ‘sandwichtactiek’ (een positief begin, een kritisch midden en opbouwend slot, red.)’, zegt Lisanne. ‘Bovendien zag ze dat ik de kantjes er soms van afliep. Iets waarmee ik bij de reguliere vakken meestal wel wegkwam.’

Het gevolg: Lisanne ging helemaal op slot.

Rechtlijnig

Ook een oud-student Nederlands (24), die inmiddels is afgestudeerd en anoniem wil blijven, kreeg te maken met spanningen tussen hem en zijn begeleidster. ‘Na een semester vol wrijving en zonder resultaat stelde zij me voor de keus: of de zomervakantie doorhalen, of een nieuw onderwerp en een nieuwe begeleider. Ik koos voor het laatste’, zegt hij.

Hij begon in december 2015 aan z’n scriptie over een literaire proteststroming uit het Curaçao van de jaren zestig. ‘Ik had veel over het onderwerp gelezen en het afgetast bij mijn beoogd begeleidster, die enthousiast was. Ik had er echt zin in.’ Zijn begeleidster stond bekend als ‘rechtlijnig’, maar dat was precies wat hij nodig had, dacht hij.

Maar bij de eerste bijeenkomst ging het al mis. ‘”Zo had ik het niet voor ogen’’, kreeg ik te horen. Ze bleek het fundamenteel oneens te zijn met mijn opzet.’

Komma’s

Het patroon herhaalde zich vijf bijeenkomsten lang, tot hij eindelijk zwichtte. ‘Meteen mijn eerste les: sommige scriptiebegeleiders moet je sneller naar de mond praten.’

Zijn enthousiasme was echter wel verdwenen en hij verzandde in het grote nietsdoen. Soms een paginaatje tikken in de UB en ’s avonds de stad in.

Toen zijn begeleidster zelfs over zijn kommagebruik viel, besloot hij zijn scriptie tijdelijk opzij te zetten. Hij ging op stage en schreef zich vijf maanden later in voor een vaststaand scriptieonderwerp met een ‘relaxte’ begeleider. ‘Inmiddels heb ik het geaccepteerd. Het heeft niet gelegen aan mijn kunnen, eerder aan het hoe.’

Motivatie

Punt is: je moet niet te veel willen, ontdekte ook parttime rechtenstudent Alexander Staverman (36). ‘Veel studenten willen te veel doen in te weinig tijd. Dat leidt tot frustratie en uitstelgedrag.’

Hij is nu zo’n drie jaar bezig en kampte vooral met een gebrek aan structuur. ‘Vakken halen verliep soepel. Ik volgde colleges, haalde tentamens.’

Maar de scriptie was een ander verhaal. Doordat Alexander het contact met de universiteit verloor – ‘voor een scriptie hoef je niet naar college, je hebt geen contact met medestudenten’ – raakte hij de motivatie kwijt. ‘Na een dag werken heb je niet de neiging om ’s avonds nog even lekker aan je scriptie te zitten.’

Sommige studenten besluiten de scriptie maar helemaal te laten zitten. Slecht nieuws voor de opleiding die per afstudeerder geld ontvangt.

Niet voor niets besloot journalistiek de stage ná het goedkeuren van de scriptie te programmeren en zijn er overal aan de universiteit scriptiebegeleidingsgroepen, waarin studenten elkaar motiveren.

Minnetje

Zowel Lisanne als Alexander namen deel aan een groep van het Studenten Servicecentrum (SSC). Zij kwamen wekelijks anderhalf uur bij elkaar en maakten onder begeleiding een planning voor de komende week.

‘Iedere bijeenkomst begint met een korte evaluatie in drietallen van de afgelopen week. Zijn de doelen gehaald? Waar liep je tegenaan? Mijn rol daarin is heel beperkt’, zegt trainer en psycholoog Erwin Uildriks, die de ondersteuningsgroepen begeleidt. Gedurende de week houden de groepsleden contact en zij checken elkaars vorderingen.

Alles is verplicht, op straffe van een minnetje. Na twee minnen binnen drie weken sta je voor drie weken ‘op scherp’. Haal je weer een min, dan moet je de groep verlaten.

Klinkt streng, maar volgens Uildriks helpt het: ‘Anders gaat het hele effect van de groep weg, het wordt dan te vrijblijvend.’

Alexander beaamt dat. ‘Die bindende afspraken brengen structuur, dat had ik nodig. Ik had weer contact met studenten, die allemaal moeite hebben met hun scriptie.’

Snelle doorloop

Naast het aanbieden van begeleidingsgroepen, proberen veel opleidingen de studenten ook in het reguliere onderwijs te ondersteunen. Godgeleerdheid heeft een aantal verplichte vakken opgenomen in het curriculum over academisch schrijven en het opzetten van een onderzoek.

Wijsbegeerte biedt peerreviews in de verplichte scriptiegroepen. Rechten geeft schrijfvaardigheid en vrijwillige scriptiebijeenkomsten.

Of dergelijke maatregelen helpen blijft de grote vraag. Er zijn geen cijfers waaraan een toe- of afname van het aantal scriptieworstelaars valt af te lezen. Wel signaleren studieadviseurs een algemeen snellere doorloop van het scriptietraject. Ook geven minder studenten het in de laatste fase op omdat zij bijvoorbeeld al een baan hebben. Trainer Uildriks bevestigt dat: ‘De deelnemers aan de groepen zijn positief. Ze doen tenslotte vrijwillig mee. En ik ben ervan overtuigd dat sommige studenten zonder de groep niet zouden zijn afgestudeerd’.

Voor Lisanne is dat niet aan de orde. Zij begint in februari met een afstudeerstage bij de NOS, nadat zij haar eindversie braaf heeft ingeleverd. En Alexander heeft naast zijn studie een eigen bedrijf in kalibratieapparatuur, maar wil wel de juridische kant op als hij is afgestudeerd. En wanneer dat is? ‘In ieder geval dit collegejaar, maar ik mik op eind januari.’