Toen hij net aan zijn studie internationaal recht begonnen was, moest Federico Gomez Renneberg zo’n dertig pagina’s per week lezen. Prima te doen, dacht hij, en hij hield de stof dus netjes bij. Maar hij kwam er al snel achter dat dit niet zo zou blijven: later werd het normaal dat zijn docenten meer dan honderd pagina’s per week opgaven.
Hij begon stukken lesstof over te slaan, of anders sommige colleges. ‘Dat is bijna wel nodig als je ook nog een leven wilt hebben naast de universiteit. Ik gaf het op om zaken te bestuderen en sla nu gewoon de samenvattingen erop na.’
Federico is niet de enige die zich door bergen lesmateriaal heen moet worstelen. Voor psychologiestudent Alisa Todorov is driehonderd pagina’s per week niets bijzonders. Vooral in het eerste jaar viel haar dat zwaar. ‘Ik keek er in het begin nogal tegenop’, zegt ze, ‘en ik wist niet hoe ik moest studeren.’
Al te enthousiast
Voor universitaire studies zoals rechten, geschiedenis of psychologie moet je vaak heel veel lezen en dat kan stress opleveren of ontmoedigend zijn. Vooral eerstejaars raken makkelijk bedolven onder al die literatuur. Maar verwachten docenten echt dat hun studenten alles lezen? Over driehonderd pagina’s van zo’n 450 woorden elk doet een gemiddeld persoon immers al gauw negen uur.
Ik wist in het begin niet hoe ik moest studeren
Geschiedenisdocent Tom Slootweg begrijpt best dat studenten soms worstelen met de hoeveelheid lesstof. Soms worden zijn collega’s wat al te enthousiast en schuiven ze allerlei artikelen naar hun studenten omdat ze die zelf interessant vinden. ‘Materiaal vinden dat boeiend is voor studenten die niet zo geïnteresseerd zijn in jouw onderwerp en ze tegelijkertijd niet overvoeren, dat is een precair evenwicht. We moeten elkaar ergens tegemoetkomen.’
Slootweg denkt dat het veel verschil maakt of studenten lezen over een onderwerp dat ze raakt. ‘Vind je het onderwerp interessant, of volg je het vak alleen maar omdat het verplicht is? Als het onderwerp je niet boeit, dan zul je standaard vinden dat er te veel lesstof is.’
Het is nuttig als docenten vragen en leesinstructies leveren bij de stof, zegt hij. Dat geeft studenten houvast en dan weten ze waar ze zich op moeten focussen.
Intellectuele reis
Maar lezen zal er altijd bij blijven horen. ‘De hoeveelheid literatuur moet groot blijven’, zegt Aurelia Colombi Ciacchi, hoogleraar bij rechten. Ze weet dat veel studenten vinden dat ze te veel moeten lezen, ‘maar de universiteit biedt een intellectuele reis op hoog niveau’, stelt ze, en dus is het een goede zaak dat ze aangespoord worden om veel te lezen.
Als je de kennis later nodig hebt kun je beter alles lezen
Psychologiedocent Miriam Lommen benadrukt dat het cruciaal is dat studenten leren om zelfstandig de literatuur door te nemen. ‘We leven in een wereld met een oneindige hoeveelheid informatie, vooral tegenwoordig met het internet. Dat maakt het nog belangrijker dat je weet hoe je die informatie moet schiften.’
Verschillende strategieën
In de loop der tijd krijgen studenten meestal wel door hoe je academische stof moet lezen en ontwikkelen ze hun eigen strategieën. Alisa maakt bijvoorbeeld onderscheid tussen de vakken die ze boeiend vindt of juist ingewikkeld, en de rest. Voor vakken uit die eerste categorie leest ze elke letter en daar staat ze vaak heel vroeg voor op. ‘Maar verder neem ik de teksten gewoon een beetje snel door’, zegt ze.
Niklas Eggers, die ook psychologie studeert, kijkt naar wat hij nodig denkt te hebben. ‘Als je verwacht dat je bepaalde kennis later in je werk gaat gebruiken, dan kun je alle stof beter goed lezen. Maar als ik alleen maar het tentamen wil halen, dan lees ik meestal een samenvatting.’ Niklas maakt een weekoverzicht van alle hoofdstukken die hij moet lezen. Dan kan hij telkens een hoofdstuk afvinken en dat voelt als een prestatie.
Als je op je studiegedrag let, verandert dat ten goede
Rechtenstudent Giomar Bugedo probeert een tekst zo efficiënt mogelijk door te werken: ze begint met de conclusie, slaat de introductie over maar doet wel een snelle check van de hoofdtekst om de belangrijkste ideeën eruit te halen. Als ze dan nog denkt dat ze meer informatie nodig heeft, leest ze die specifieke paragraaf grondiger. Maar het is bijna nooit nodig om elk woord van een tekst te lezen, heeft ze gemerkt.
Oefenen
Doen deze studenten het goed? Of is er een trucje voor het lezen van academische lesstof dat ze gewoon nog niet kennen?
‘Ik ben bang van niet’, zegt Lommen. ‘Ik zie lezen als een vaardigheid die je in de loop der tijd moet ontwikkelen. Studenten moeten leren om de hoofdzaken van de bijzaken te onderscheiden.’ Als zij haar studenten precies vertelt wat het belangrijke deel van de tekst is, hoe moeten ze dan later tijdens het werkende leven met een vracht informatie om zien te gaan?
Wanneer je begint te begrijpen hoe een artikel is opgebouwd, zul je sneller kunnen lezen. Maar dat leer je alleen door veel te oefenen. ‘Zo werkt het met iedere vaardigheid: de eerste keer dat je probeert te fietsen kost het waarschijnlijk veel moeite, maar je wordt er steeds beter in.’
Kijk niet naar anderen
Colombi Ciacchi heeft een paar tips voor studenten die benauwd worden van de hoeveelheid leeswerk. ‘Je moet eens proberen vast te stellen hoe lang je nou echt aan het lezen bent, dus de pauzes niet meegenomen. Dan kun je beter inschatten hoeveel tijd zoiets je kost. En alleen al het feit dat je op je eigen studiegedrag let, betekent dat het ten goede zal veranderen. Dan valt het je op als je afgeleid raakt of als je te lang pauzeert’, zegt ze.
Eerstejaarsstudenten raadt ze aan: ‘Neem je tijd. Besteed meer uren per dag aan je studie, zonder dat het ten koste gaat van je nachtrust. Wees je er bewust van dat je pas net begint en dat je volgende week al sneller zult kunnen lezen. En vergelijk jezelf niet met anderen. Iedereen heeft zijn eigen manier van studeren.’
Snellezen
Als je niet wilt wachten tot je genoeg leeservaring hebt om sneller te lezen, is er misschien een andere oplossing. Het Studenten Service Centrum biedt een workshop snellezen aan van twee uur, gegeven door Paul Koopman. De eerstvolgende is op 26 maart en wordt online gegeven.
Koopman leert studenten om een optimale leessnelheid te vinden en om meer ontspannen te lezen. ‘We bespreken bijvoorbeeld wat er met je ogen gebeurt als je leest. Die hebben de neiging om na een tijdje af te dwalen, net zoals je hersenen dat doen’, legt hij uit.
Studenten leren om de sprongetjes die hun ogen maken te beïnvloeden en om het aantal woorden dat ze per minuut opnemen te verhogen. Koopman raadt studenten ook aan om de tekst te volgen met een vinger of een pen, net zoals kinderen doen als ze leren lezen. ‘Je hersenen reageren op beweging en je ogen volgen je vinger.’
Deze technieken worden wel afgedaan als niet-wetenschappelijk, maar Koopman heeft desondanks vertrouwen in zijn methode. ‘We hebben wetenschappelijke artikelen gelezen over de effectiviteit van snellezen, maar we zijn zelf geen wetenschappers’, zegt hij. ‘De theorie die deze workshop ondersteunt hebben we in academische onderzoeksliteratuur gevonden.’
Hij geeft toe dat zogenaamde ‘snellees-experts’ overdrijven over de mogelijkheden en er zelfs over liegen. ‘Maar dat betekent niet dat het onmogelijk is om sneller te leren lezen met een andere aanpak. Studenten worden vaak veel sneller, zien we aan de test die we aan het begin en aan het eind van de workshop bij ze afnemen.’