Hoe zit dat eigenlijk, met die ‘affaire-Van Liempt’?
Waar gaat alle commotie over?
Historicus en publicist Ad van Liempt, bekend van onder meer Andere Tijden en schrijver van diverse boeken over de Tweede Wereldoorlog, promoveerde afgelopen mei aan de RUG op een biografie over Albert Konrad Gemmeker, in de oorlogsjaren commandant van doorgangskamp Kamp Westerbork.
Kort voor zijn promotie beschuldigde Frits Barend hem in een opiniestuk in Het Parool van plagiaat en ‘jatwerk’. De belangrijkste kritiek van Barend ging over het boek Oorlogsouders van Isabel van Boetzelaer, dat Van Liempt aanbeval bij het verschijnen. Later bleek dat boek fouten te bevatten en vergoelijkend te spreken over het SS-verleden van Van Boetzelaers vader.
Daarnaast zou Van Liempt regelmatig pronken met andermans veren, luidde de kritiek van Barend. Van Liempts idee om op de tv de politionele acties in Indonesië te ‘verslaan’ als ‘CNN Breaking News’ zou gejat zijn. Ook zou hij onterecht nieuwe ‘ontdekkingen’ hebben geclaimd in zijn serie De Oorlog en zich herhaaldelijk niet aan afspraken gehouden te hebben over verwijzingen naar publicaties.
Voor de promotiecommissie van de RUG maakt dit echter geen verschil. Promotor en RUG-historicus Hans Renders noemde Barends’ stuk ‘gepeperd’, maar stelt dat een promotie niet gaat over wie Van Liempt is, maar hoe die zijn werk doet. Ook copromotor Doeko Bosscher stond vierkant achter Van Liempt.
Hoe groeit de kritiek van één man uit tot een affaire die nu al meer dan een half jaar duurt?
Na het opiniestuk van Frits Barend begonnen diverse bekende Nederlanders zich ermee te bemoeien, onder wie schrijver en beeldend kunstenaar Chaja Polak en publicist Maarten van Voorst tot Voorst en wetenschappers als Lodewijk Brunt en Rudolf Dekker. Deze laatste schreef een boek over wetenschappelijke integriteit waarbij hij de zaak-Van Liempt als ‘case study’ gebruikte. Hij zei te twijfelen aan het wetenschappelijke gehalte van Van Liempts boek.
Ten slotte sloot ook onderzoeksjournalist Bart Droog zich aan. Die diende in augustus een klacht in bij de Commissie voor Wetenschappelijke Integriteit van de RUG.
Van Liempt voelde zich gedwongen af te zien van aanwezigheid bij de Sobibor-herdenking in het Amsterdamse Verzetsmuseum. Ook copromotor Doeko Bosscher, oud-rector van de RUG, trok zich terug uit de Raad van Toezicht van Kamp Westerbork en het Nicolaas Muleriusfonds van de RUG.
Buitenlandse relaties van promotor Hans Renders zouden ook worden ondervraagd door de tegenstanders van Van Liempt over de affaire die ‘immense proporties’ zou hebben aangenomen. Hij zou betrokken zijn bij ‘wetenschapsfraude’.
Hoe reageert Van Liempt zelf op de kritiek?
Van Liempt noemt de aanhoudende kritiek ‘karaktermoord’. Het ‘raakt hem’, stelt hij, maar hij wil niet in de polemiek verzeild raken. De beschuldiging dat hij plagiaat zou hebben gepleegd, wijst hij van de hand. ‘Ik heb zeker geen perfect boek geschreven, maar ik kan elk citaat en elk feit verantwoorden’, zei hij in de Volkskrant.
Zijn promotoren zijn het daarmee eens. Hans Renders stelt: ‘Je moet in de noten kunnen lezen wat de bronnen zijn van een boek. Ik ben ervan overtuigd dat het boek van Ad die toets der kritiek zal doorstaan. Als zijn critici zeggen: hij heeft zijn bronnen gereduceerd tot voetnoten, dan zijn ze niet op de hoogte van hoe het werkt in de wetenschap.’
Maar die klacht dan bij de wetenschappelijke integriteitscommissie? Betekent dat niet dat de kritiek gefundeerd is?
Absoluut niet. Iedereen die denkt dat de wetenschappelijke integriteit is geschonden – dus dat er sprake is van plagiaat of anderszins onethisch wetenschappelijk handelen aan de RUG – kan een klacht indienen bij de commissie. Als dat gebeurt, gaat de de Commissie Wetenschappelijk Integriteit – onder leiding van hoogleraar bestuursrecht Herman Bröring – aan de slag. Dat gebeurt op verzoek van het college van bestuur.
Zo’n onderzoek gebeurt als de klacht voldoet aan de formele regels. Dat wil niet zeggen dat de RUG of de commissie denken dat de kritiek gegrond is. De uitkomst van het onderzoek wordt in december verwacht.
Heeft Ad van Liempt ook medestanders?
Jazeker. Niet alleen staan zijn promotoren nog altijd achter de historicus. Wetenschapsjournalist Frank van Kolfschooten, die in het verleden regelmatig publiceerde over affaires rond wetenschappelijke integriteit, noemde de kritiek van Frits Barend een ‘flauwekul-hetze’.
Geert Mak schreef in Het Parool: ‘De mens Van Liempt en zijn levenswerk, ze staan uiteindelijk als een huis.’