Gemotiveerd blijven op je werk? Beloon jezelf
Na drie uur zwoegen in de UB ben je eindelijk door dat lange, lastige hoofdstuk heen. Je tikt je studiemaatje aan en vertelt trots dat het erop zit. ‘Goed bezig joh!’ bevestigt die. Nog een paar hoofdstukken te gaan… Maar eerst een kop koffie halen, besluit je, dan kan je ook meteen je benen strekken en even je telefoon checken.
Beloningsmomenten: in de situatie hierboven barstte het ervan, maar doordat we door de coronacrisis zo veel thuis werken, ontbreken ze opeens. Dat is niet best, zegt universitair docent klinische neuropsychologie Geraldina Gaastra.
Niet alleen de tripjes naar een koffieautomaat, maar ook overleg met een collega of studiegenoot en de waardering voor je werk die je van hen krijgt, zijn volgens haar beloningsmomenten, die normaal overal tussendoor in de werkdag ingebouwd zitten.
‘Daarvan kan ik me voorstellen dat het nu een stuk minder is. Met name als je ook een gezin hebt bijvoorbeeld, dan ga je nu echt van het ene werk in het andere werk. Dan mis je een beloning.’ En die zijn juist heel belangrijk, vertelt Gaastra. Daarom is het goed om ze voor jezelf te creëren. Dat kan heel eenvoudig: ‘Door bewust met jezelf af te spreken: als ik dit nu doe, dán…’
Gedragsverbetering
Gaastra promoveerde dit jaar op een proefschrift over beloningsgevoeligheid bij kinderen met ADHD. Want al zijn we allemaal gevoelig voor beloningen, bij mensen met ADHD lijken beloningen meer effect te hebben.
‘Uit mijn onderzoek bleek dat belonen een hele effectieve manier is in de klas om het gedrag van kinderen met ADHD te verbeteren’, vertelt Gaastra. ‘Door te werken met een puntensysteem bijvoorbeeld, waarbij je aan het einde die punten in kan leveren voor iets als stickers. Of dat leerlingen na schooltijd de leerkracht mogen helpen met het krijtbord schoonvegen, althans, dat was vroeger dan zo.’
Een sociale beloning is namelijk ook effectief, bijvoorbeeld in de vorm van een compliment. ‘Zeggen: “Wat heb je dat goed gedaan!” is een vrij simpele manier van belonen, maar daarvan is wel gebleken dat het werkt.’ Op die manier kan het gewenste gedrag steeds beloond worden en daardoor stimuleer je dat gedrag, legt Gaastra uit.
Bewuste beloning
Bij mensen met ADHD is de intrinsieke motivatie om iets te doen vaak lager dan bij anderen. Daarom helpt een extra duwtje vaak zo goed bij hen. Maar ook als je geen ADHD hebt, kun je het principe gebruiken. ‘Ik denk zelfs dat we dat al wel doen, zonder dat we ons daar misschien van bewust zijn’, zegt Gaastra. ‘Om maar iets heel simpels te noemen: als je tegen jezelf zegt dat je na twee uur werken iets leuks of ontspannends mag doen, dan zou je dat al kunnen zien als een beloning.’
Zelf doet ze dat ook. Maar dan is het wel belangrijk om die beloningen heel bewust in te bouwen, denkt ze. ‘Als je het wat meer onbewust doet, kan je makkelijker al midden in een taak besluiten om te gaan ontspannen. Meteen als je er genoeg van hebt, in plaats van als je klaar bent. Maar dan is dat niet meer gekoppeld aan het gedrag of het doel dat je hebt.’
En die koppeling, dáár gaat het om. Bovendien moet je de relatie tussen de klus en de beloning ook kunnen ervaren. Niet te lang uitstellen dus. ‘Dat is ook meteen de reden dat een cijfer minder goed werkt als beloning. Het duurt te lang voor je dat krijgt.’