Vanaf 1585 was Franeker de tweede academiestad boven de grote rivieren, na Leiden (de Rijksuniversiteit Groningen werd ‘pas’ in 1614 gesticht). De universiteit (ook wel Academie van Friesland genoemd, of in het Latijn Academia Franekerensis) sloot in 1811 op last van Napoleon Bonaparte de deuren omdat het aantal studenten elk jaar hard terugliep; in 1795 waren het er nog maar acht.
Daarmee kwam een einde aan de Friese academische traditie, waaraan in de loop der eeuwen beroemde mensen waren verbonden als filosoof René Descartes, koloniaal bestuurder Peter Stuyvesant en astronoom Eise Eisinga. De gebouwen aan de Voorstraat, Vijverstraat en Academiestraat kregen daarna een andere bestemming. Wel konden promovendi met een Friese oorsprong hun proefschrift verdedigen in de Martinikerk in Franeker.
Historisch
In het najaar van 2018 komt er opnieuw universitair onderwijs, ‘op een schaal die past bij deze kleine historische stad en de regio Noordwest-Fryslân’, aldus de RUG. Vanaf volgend jaar volgen zo’n zeventig studenten colleges in de vijfhonderd jaar oude Botniastins in het centrum. Er komen mogelijk colleges over astronomie, rechten, psychiatrie, kunst en duurzame landbouw. Schetsen voor een academiezaal in de Botniastins zijn al gemaakt.
Studenten kunnen, net als een paar honderd jaar geleden, na de colleges uitblazen in De Bogt fen Guné, het café dat nog stamt uit de tijd van de Universiteit van Franeker. De Bogt fen Guné claimt de oudste studentenkroeg van Nederland te zijn. Friese studentenverenigingen uit Groningen en Wageningen houden daar sinds 1931 hun jaarlijkse Krystkongres (Kerstcongres).
De UK maakte vorig jaar een reportage over de academische geschiedenis van Franeker. Die kun je hier nog eens teruglezen.