Onlangs publiceerde de Rijksuniversiteit op haar website de vacature voor een nieuwe collegevoorzitter. Na tien jaar houdt Sibrand Poppema het voor gezien en inmiddels is de sollicitatiecommissie hard op zoek naar een opvolger.
Poppema’s afscheid komt helaas net na het moment dat één van zijn meest ambitieuze en innoverende plannen – de University of Groningen Yantai – strandde in de Universiteitsraad. Helaas, want tijdens zijn twee termijnen in het college van bestuur zijn er ook heel veel innovaties wél bewerkstelligd.
Een van deze innovaties was de lancering, in 2016, van het ‘experiment’ met bursaal promoveren. Voor degenen die hiermee niet bekend zijn: in een notendop houdt dit in dat promovendi vanaf de cohort 2016 niet langer als medewerker worden aangesteld, maar formeel student zijn van de RUG.
Win-win
Deze constructie is een win-win: doordat er geen belastingen en premies hoeven te worden betaald, houdt de universiteit geld over om nog meer promovendi aan te nemen. Tegelijkertijd voelen de promovendi in kwestie dit nauwelijks in hun portemonnee; ze krijgen immers wel – in de woorden van de RUG – ‘een riante beurs van 1700 euro per maand’.
Nu zullen boze tongen – zoals die van het Promovendi Netwerk Nederland – beweren dat het bursale experiment helemaal geen win-win is. Dat het bijdraagt aan het verder uitkleden van de toch al precaire positie van promovendi.
Maar dit zijn duidelijk slecht geïnformeerde tongen. Alleen een kniesoor zou er op wijzen dat bursale promovendi geen pensioen opbouwen, dat het niet betalen van sociale premies natuurlijk ook betekent dat bursalen niet voor de bijbehorende volksverzekeringen in aanmerking komen, en dat de RUG de regels omtrent het bursale experiment zo nu en dan aan haar laars heeft gelapt.
Passende geste
Dat Sibrand Poppema ondanks aanzienlijke tegenstand dit experiment toch het levenslicht heeft laten zien, is een prestatie van formaat. Om die reden zou het mooi zijn als de RUG haar afzwaaiende collegevoorzitter zou eren met een passende geste. Namelijk door de functie van zijn opvolger ook een bursale positie te maken. Uiteraard als ‘experiment’. En uiteraard met behoud van ‘een riante beurs van 1700 euro per maand’.
Het bursaal aanstellen van de nieuwe collegevoorzitter heeft grote fiscale voordelen; voordelen die zullen betekenen dat de RUG geld overhoudt om nóg meer promovendi aan te stellen. Maar ook voor de nieuwe praeses zelf heeft dit experiment grote voordelen.
Zo zal deze tijdens zijn/haar termijn aanspraak kunnen maken op huur- en zorgtoeslag en zal deze tegen de kosten van een ACLO-lidmaatschap gebruik kunnen maken van alle sportfaciliteiten, iets dat in het kader van healthy ageing alleen maar kan worden toegejuicht.
Balkenendenorm
Toegegeven, de beurs van de nieuwe collegevoorzitter zou wel iets minder riant zijn dan het salaris – soms per ongeluk boven de Balkenendenorm – dat diens voorganger jaarlijks ontving. Maar dit lijkt me zeker te rechtvaardigen. Immers, een collegevoorzitter draagt niet wezenlijk bij aan onderzoek of onderwijs, terwijl dit toch de kerntaken van een universiteit zijn.
Daarnaast moet een termijn als collegevoorzitter toch ook primair worden beschouwd als een vorm van investeren in jezelf: naast de intrinsieke waarde van de zelfontplooiing die met zo’n functie gepaard gaat, staat een termijn als collegevoorzitter ook erg goed op je CV.
Tot slot kan het argument dat een beperkter beloningsbeleid geschikte kandidaten zou afschrikken, gemakkelijk worden weerlegd. Gedegen onderzoek door ondergetekende binnen een representatieve steekproef van RUG-medewerkers toont aan dat er nog genoeg gekwalificeerde geïnteresseerden overblijven.
De tijd is rijp
Ongetwijfeld zullen velen van u door de bovenstaande argumenten er inmiddels van zijn overtuigd dat de tijd rijp is voor een experiment met een bursale RUG-praeses. Maar aangezien een universiteit een instituut is vol kritische mensen – studenten (al dan niet bursaal) en medewerkers – vrees ik dat ik niet iedereen heb kunnen overtuigen.
Diegenen die ondanks alles toch nog met scepsis kijken naar de hierboven genoemde argumenten, zou ik dan ook slechts willen vragen: Kijk met evenveel scepsis naar deze argumenten als het gaat over bursaal promoveren.
Bert Kramer is promovendus (niet bursaal) aan de Faculteit Economie & Bedrijfskunde