Rond half vijf zit de zaal vol met studenten, collega’s en andere belangstellenden. Feringa maakt nog wat aantekeningen. Hij doet toespraken vaak uit zijn hoofd, maar voor de gelegenheid heeft hij zijn speech goed voorbereid. Feringa is vereerd dat hij de bijzondere tentoonstelling mag openen, want het thema gaat hem aan het hart: Onderzoekers die al knutselend en spelend hun onderzoek deden aan de RUG, net als hijzelf.
De bewondering voor Feringa is voelbaar. Er zijn veel sudenten gekomen, getuige de vele rugtassen en capuchontruien in de zaal. Feringa bedankt de ‘F-side’, zoals De Wereld Draait Door zijn studenten onlangs doopte, voor hun aanwezigheid. Feringa: ‘Ik wil een pleidooi houden voor speelruimte op de universiteit. Dat is waar het in de wetenschap om draait. Studenten moeten de ruimte krijgen om te spelen en te ontdekken. Op avontuur!’
Nobelmedaille
Na de toespraak vertrekt de stoet, met rector magnificus Elmer Sterken voorop, richting het Universiteitsmuseum. Daar is achterin de grote zaal het werk van Feringa te zien. Sibrand Poppema mag samen met Feringa de tentoonstelling officieel openen.
Onder luid applaus overhandigt Feringa de Nobelmedaille aan Poppema. ‘Ik ben nog nooit zo makkelijk aan een Nobelprijs gekomen’, grapt die. De medaille is een officiële replica, gemaakt door het Nobelcomité, en vanaf donderdag in het museum te bewonderen.
Christien Boomsma van het Universiteitsmuseum vertelt dat Feringa vrijwel direct na de uitreiking de replica liet maken. Lachend: ‘Een winnaar heeft eens zijn medaille verkocht voor 800.000 euro. Om zijn ziektekosten te betalen. Niet zo gek dus dat Feringa graag zijn echte medaille houdt.’
Verborgen juweeltjes
De medaille van Feringa is wellicht het pronkstuk, maar er is meer te zien. Nobel Science neemt de bezoeker mee langs het werk van Ben Feringa en Frits Zernike, maar vertelt bovenal de verhalen van bijzondere wetenschappelijk onderzoek aan de RUG dat de Nobelprijs niet haalde, verborgen juweeltjes uit de geschiedenis van de universiteit.
Voorbeeld: Decennia voordat Zernike een Nobelprijs ontving voor zijn fasecontrastmicroscoop, knutselde rector magnificus Striks in de kelders van de universiteit aan een soortgelijk apparaat. Hij publiceerde over zijn ontwerp, maar sloopte het vervolgens voor de onderdelen.
De wetenschappers die in de expositie te zien zijn, deden hun ontdekkingen vaak dankzij knutselen en spelen, en vaak met resultaat. Albert Szent-Györgyi legde in de kelders van de RUG de basis voor zijn baanbrekende werk dat hem in 1937 de Nobelprijs voor de Fysiologie opleverde. In de jaren twintig ontdekte hij in zijn lab in het Groningse souterrain vitamine C. De briljante chemicus vertrok later naar Cambridge.
Grote productie
Nobel Science is een grote productie. Bloed, zweet, tranen en slapeloze nachten gingen aan de expositie vooraf. ‘We hebben één jaar werk in drie maanden gestopt’, zegt Boomsma. Het plan voor de tentoonstelling lag er al langer. Maar nadat bekend werd dat Feringa de Nobelprijs kreeg, werd die omgedoopt tot Nobel Science.
Het drukke schema van Feringa maakte het er niet makkelijker op: pas twee weken voor de opening ontving het Universiteitsmuseum de apparatuur voor de sectie over Feringa’s nanomotors. Maar het was het waard. Boomsma: ‘Ik ben supertrots!’
De tentoonstelling Nobel Science is gratis toegankelijk en is nog tot 29 mei te zien. Het Universiteitsmuseum is gevestigd aan de Oude Kijk in het Jatstraat 7A.